ETYKIETA DOJO
Za słowem DOJO kryje się etykieta i ceremoniał, sposób zachowania, siedzenia, kłaniania się, strój, w którym ćwiczymy, hierarchia stopni i rangi, jak również sprzęt, którym ćwiczymy, sposób jego traktowania i wiele innych spraw, jak: kultura osobista, grzeczność, szacunek dla starszych, życzliwość i wyrozumiałość dla partnera.
Pomieszczenie, w którym odbywają się ćwiczenia Aikido nosi nazwę DOJO.
Dążąc do tego, aby nasza praktyka w DOJO była prawdziwa, wszyscy powinni swoim postępowaniem wypełniać DOJO atmosferą serdeczności, duchem wzajemnej tolerancji i zrozumienia. Należy odnosić się do siebie z szacunkiem i kulturą.
W DOJO, w sali, w której ćwiczymy, zawsze powinny znajdować się: portret mistrza - twórcy współczesnego Aikido - Morihei Ueshiba oraz emblemat z wykaligrafowaną w języku japońskim nazwą Aikido- zwany GAKU. Pod portretem i GAKU powinny znajdować się kwiaty.
Kiedy ćwiczenia odbywają się w plenerze, na łonie natury, ani portret O’Sensei ani GAKU nie jest wymagane.
Sala praktyki powinna być wyłożona specjalną matą zwaną TATAMI. Uczniowie powinni myć lub wycierać matę przed każdym treningiem. Jeżeli w DOJO nie ma stałej maty, uczniowie powinni ją każdorazowo rozkładać, a po zakończonym treningu składać w wyznaczonym miejscu.
Część DOJO, w której znajduje się portret O’Sensei i GAKU nosi nazwę KAMIZA. W pobliżu portretu siada nauczyciel. Uczniowie nie powinni stać ani siedzieć po stronie KAMIZA, będąc tyłem do niej, spacerować tam, ani rozmawiać. Uczniowie siedzą zazwyczaj naprzeciw KAMIZA, zwróceni twarzą do niej, a czasem z trzech stron maty, zwróceni twarzą do środka. Widzowie i goście DOJO mogą przebywać tylko po stronie przeciwległej do KAMIZA, siedząc lub stojąc. Nie mogą oni spacerować po DOJO, ani głośno rozmawiać. Nie należy przerywać prowadzącemu zajęcia bez ważnej przyczyny. W nagłych wypadkach należy poprosić najbliżej stojącą osobę, aby poprosiła nauczyciela, celem załatwienia pilnej sprawy. Nie wolno przerywać medytacji, oddychania, ani ceremoniału, jak również nie wolno przerywać prowadzącemu, jeżeli coś pokazuje lub wyjaśnia. Jeżeli koniecznie musimy porozmawiać, należy to czynić jak najciszej.
DOJO zabrania się samowoli, a wymaga dyscypliny i bezwzględnego podporządkowania się prowadzącemu zajęcia. Kiedy w DOJO nie ma prowadzącego zajęcia, jego obowiązki przejmuje najstarszy stopniem lub wyznaczony asystent. Kiedy prowadzący zajęcia wydaje polecenia, zwraca uwagę, pokazuje błędy - należy przyjmować to w milczeniu i bez komentarzy. Nie wolno krytykować innych z powodu ich błędów. Jeżeli w jakiś sposób ćwiczący przeszkodzili sobie, powinni przeprosić się poprzez ukłon.
Ceremoniał, kultura osobista, właściwe zachowanie obowiązuje w całym budynku, w którym mieści się DOJO, tj. w szatni, na korytarzu itp. W plenerze, ceremoniał obowiązuje od momentu przyjścia na umówione miejsce pierwszej osoby, aż do momentu rozejścia się wszystkich uczestników zajęć.
W DOJO nie wolno się głośno śmiać, krzyczeć, ani dyskutować. Należy wyzbyć się wszelkich żądzy, gniewu, nienawiści, arogancji, pychy, dumy, ironii, kpiny i agresji. Do DOJO nie wolno wchodzić po spożyciu alkoholu, czy po użyciu narkotyków. Palenie tytoniu i używanie wulgarnego języka jest surowo zabronione. Swoim postępowaniem nie wolno prowadzić do zatargów i nieporozumień. Testowanie i pokazywanie swojej siły, celem podkreślenia swojej wyższości należy do zachowań prymitywnych, niegodnych naśladowania. Rozwiązywanie spraw spornych, czy konfliktowych przy użyciu siły jest karane bezwzględnym usunięciem z grona ćwiczących. O swoim DOJO powinno się zawsze dobrze mówić. Dotyczy to zarówno miejsca ćwiczeń, jak i wszystkich ćwiczących. Należy szanować zdrowie swoje i innych oraz dbać o bezpieczny i harmonijny rozwój siebie i swoich partnerów.
Z chwilą zdjęcia ubrania i butów i ubrania KEYKOGI, należy zapomnieć o wszystkich kłopotach i problemach dnia codziennego, aby móc zająć się tylko i wyłącznie studiowaniem Aikido.
W DOJO obowiązuje specjalny strój, w którym ćwiczymy i studiujemy Aikido - KEYKOGI. Składa się on z bluzy (KEYAGA), spodni (ZUBON), oraz pasa (OBI). Adepci - mężczyźni od 2kyu i kobiety od 4kyu noszą czarne spodnie HAKAMA. Strój do ćwiczeń powinien być czysty i estetyczny. Niedopuszczalne jest ćwiczenie w stroju brudnym, postrzępionym, czy porozrywanym. Każdy ćwiczący powinien przychodzić na trening czysty i zadbany, z krótko obciętymi paznokciami. W czasie trwania treningu długie włosy powinny być spięte gumką, tak by nie przeszkadzały w ćwiczeniach. Nie można nosić w trakcie treningu pierścionków, wisiorków, łańcuszków, kolczyków, spinek do włosów itp. Do ćwiczeń w plenerze, jak również do chodzenia po szatni, czy łaźni, używa się klapek - tzw. ZORI, które powinni posiadać wszyscy ćwiczący. Nie wolno jednak chodzić w nich po TATAMI.
Ceremoniału i etykiety DOJO powinno się przestrzegać od chwili przekroczenia progu budynku, w którym znajduje się DOJO. Od tej chwili należy okazywać szczególny szacunek osobom posiadającym wyższe stopnie i starszym wiekiem. Zawsze należy przepuszczać przodem osoby posiadające wyższe stopnie lub starszych rangą. W odpowiedzi na polecenia, komendy, uwagi, rady czy upomnienia nauczyciela, czy starszego stopniem, odpowiada się ukłonem. Zawsze młodszy stopniem kłania się pierwszy, natomiast pierwszy prostuje się posiadacz wyższego stopnia. Ta zasada obowiązuje we wszystkim, co się robi w Aikido. Jeżeli prowadzący zajęcia czy wyższy stopniem nie odpowie ukłonem na ukłon, to znaczy, że wyraża w ten sposób swoje niezadowolenie i dezaprobatę dla zachowania, czy postawy ćwiczącego. Uczeń zawsze odpowiada nauczycielowi ukłonem. Od chwili wejścia do szatni, uczniowie szybko przebierają się i idą rozkładać TATAMI. Kiedy wchodzi się do DOJO, należy je w milczeniu pozdrowić poprzez ukłon, stojąc w drzwiach, w pozycji SHIZENHONTAI (stojąc na baczność), trzymając dłonie przy udach. Po rozłożeniu TATAMI uczniowie siadają w ZAZEN, po przeciwnej stronie KAMIZA, według stopni - po prawej stronie najwyższe, stopniowo aż do najniższych. Jeżeli na sali znajdują się kobiety, zajmują one miejsce pierwsze - odpowiednio do swojego stopnia. Przed wejściem na TATAMI należy sprawdzić swój ubiór, zdjąć ZORI i ułożyć je przodem na zewnątrz TATAMI, w jednym równym rzędzie. Osoba odpowiedzialna za emblematy w tym samym czasie wiesza portret O’Sensei i GAKU. Z chwilą wejścia do DOJO prowadzącego zajęcia należy skupić się już tylko i wyłącznie na treningu. Prowadzący zajęcia rozpoczyna trening od krótkiej medytacji i ukłonu w stronę emblematów. Następnie zajmuje on miejsce naprzeciw wszystkich ćwiczących i razem ze wszystkimi wykonuje ukłon w stronę portretu O’Sensei. Następnie ćwiczący kłaniają się prowadzącemu trening, wypowiadając słowa - ONEGAE SHIMAS - na co, tak samo odpowiada im nauczyciel, po czym rozpoczyna się trening. Kiedy nauczyciel wchodzi do DOJO, a któryś z asystentów rozpoczął już trening, wówczas asystent obwiązany jest do przerwania treningu i podania komendy REY, na którą to komendę wszyscy zwracają się twarzą do nauczyciela i pozdrawiają go ukłonem. Asystent obowiązany jest podejść do nauczyciela i przekazać mu, poprzez ukłon, prowadzenie dalszych zajęć lub poprosić o dalsze dyspozycje.
Jeżeli ktoś z ważnych powodów spóźnił się na trening, po przebraniu się w obowiązujący strój, staje w drzwiach DOJO, kłania się w stronę KAMIZA, następnie w stronę prowadzącego zajęcia i czeka na pozwolenie wejścia. W chwili wejścia kłania się jeszcze raz. Jeżeli ktoś z ważnych powodów musi opuścić DOJO przed zakończeniem zajęć, podchodzi do nauczyciela, kłania się, podaje przyczynę wcześniejszego wyjścia i prosi o pozwolenie opuszczenia DOJO. Gdy nauczyciel pozwoli, należy podziękować mu ukłonem, podejść do drzwi, ukłonić się nauczycielowi, następnie w kierunku KAMIZA i wyjść do szatni.
Jeżeli w czasie zajęć, nauczyciel wywoła kogoś na środek TATAMI, osoba wywołana odpowiada HAI SENSEI - i jak najszybciej podbiega do niego. Gdy w czasie demonstrowania jakiegoś ruchu, czy techniki nauczyciel przerwał jej wykonywanie i tłumaczy ustnie, UKE siada w pobliżu nauczyciela w pozycji ZAZEN i czeka na dalsze polecenia. Po zakończeniu demonstrowania technik UKE dziękuje nauczycielowi słowami DOMO ARIGATO GOZAI MASTA SENSEI i wraca na swoje miejsce.
Uczniowie rozpoczynają wykonywanie wszelkich ćwiczeń i technik z partnerem od zaproszenia go słowami: ONEGAI SHIMAS. Po zakończeniu wspólnych ćwiczeń, każdorazowo uczniowie dziękują sobie słowami: ARIGATO lub DOMO ARIGATO, zaś w stosunku do partnerów posiadających czarny pas słowami: DOMO ARIGATO GOZAI MAS.
Na zakończenie zajęć, wszyscy zajmują miejsca te same, jak na początku zajęć i po medytacji i ukłonie w stronę emblematów dziękują prowadzącemu zajęcia słowami: DOMO ARIGATO GOZAI MASTA SENSEI, kłaniają się, po czym czekają, aż prowadzący zejdzie z TATAMI i na komendę pierwszego, siedzącego z prawej strony - HAI DOZO - kłaniają się w kierunku KAMIZA, wstają i zaczynają składać TATAMI.
W czasie ćwiczeń Aikido używa się BOKEN (drewniany miecz) i JO (drewniany kij). Ćwiczenia te wykonuje się samemu lub z partnerem. Przyrządy te są przedłużeniem naszych rąk i w czasie ćwiczeń stanowią całość z naszym ciałem. Z tego też względu wymagają one naszego szacunku i dbałości o nie. BOKKEN i JO powinny być cały czas noszone w specjalnym pokrowcu. W domu powinny cały czas leżeć poziomo na podłodze, aby zapobiec skrzywieniu. Wchodząc do DOJO należy trzymać BOKKEN i JO w lewej ręce, prawie równolegle do ciała i tak wykonać ukłon w stronę KAMIZA. BOKKEN i JO kładzie się na TATAMI tylko i wyłącznie leżąco. Kiedy bierzemy BOKKEN lub JO do ćwiczeń, należy wykonać ukłon w stronę emblematu, trzymając je na wysokości własnych oczu, w pozycji poziomej - ręce swobodnie wyciągnięte (BOKKEN zwrócony ostrzem do trzymającego, rękojeścią w prawą stronę). Taki sam ukłon wykonuje się po zakończeniu ćwiczeń, przed położeniem BOKKEN i JO na TATAMI.
